مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

سنگ |
سندبادنامه | محمد جعفری (قنواتی) داستانی پندآمیز دربارۀ ادارۀ کشور و شیوۀ رفتار با رعیت.
سنجش و شمارش | محمد سعید جانب الهی واحِدْهای، واحدهای سنتی برای سنجش و شمارش کلیۀ فراورده‌های طبیعی و تولیدی، پدیده‌ها و امکانات طبیعی، امکانات تسهیلاتی برای دادوستد و جز اینها در هریک از خرده‌فرهنگها.
سنجد | پیمان متین از گیاهان بوته‌ای یا درختیِ همیشه‌سبز، میوه‌دار و آیینی.
سنج | علی مسعودی نیا سازی از خانوادۀ آلات موسیقی ضربی یا کوبه‌ای.
سنتور | علی مسعودی نیا سازی سنتی و مجلسی از گروه آلات موسیقی رشته‌ای یا سیمی، که آن را با ضربه‌های دو مضراب چوبی نازک و سبک می‌نوازند.
سنبوسه | سپیده اسکندرزاده خوراکی لقمه‌ای، با مزه‌ای تند. سنبوسه واژه‌ای فارسی (ابن‌فضل‌الله، 19 / 223)، و در لغت به معنای هرچیز سه‌گوش است به‌طور عام، و لچک زنان به‌طور خاص؛
سنبل الطیب | سکینه برجی گیاهی که ریشۀ آن در طب قدیم و طب مردمی امروزی به‌عنوان گیاهی پرخاصیت مشهور است و در معالجۀ سنتی بسیاری از بیماریها به کار می‌رود.
سنبل | ناهید خنجری گیاهی با گلهای خوشه‌ای معطر، با کاربردهای زینتی و نمادین در فرهنگ مردم.
سنا | مروارید رفوگران گیاهی با خاصیت دارویی مسهل و استفاده از چوب آن برای شست‌وشوی دهان و دندان.
سمنوپزان |
سمنو | الهام زارع حلوا‌گونه‌ای پخته‌شده از جوانۀ گندم، که پخت آن همراه با مراسم و آیینهای ویژه‌ای است، برای برآورده‌شدن نذر و حاجت، و نیز از اجزاء سفرۀ هفت‌سین.
سمک عیار | حسن ذوالفقاری از معروف‌ترین، قدیم‌ترین و بلندترین داستانهای عامیانۀ منثور فارسی.
سمساری | نسیم مقرب از پیشه‌های سنتی برای مبادلۀ کالاهای مستعمل. سمسار در اصل واژه‌ای عربی و به معنای میانجی میان خریدار و فروشنده است (نفیسی؛ المنجد).
سماور | حسن ذوالفقاری منظومه‌ای طنزآمیز دربارۀ سماور و چای، سرودۀ میرزا علی‌اکبر عشقی، که در 147 بیت در بحر رمل است و با این بیت آغاز می‌شود: باز عصر است و کسل شد طبع من / خیز و آتش در سماور برفکن.
سماور |
سماق | زهرا نصرالهی گیاهی با کاربردهای گوناگون پزشکی، صنعتی، خوراکی و آیینی.
سماع | مینا سلیمی در لغت به معنی شنيدن، با گسترش معنايی در مفهوم رقص، و در اصطلاح عارفان، صوفيان و درویشان، وجد و حالتی روحانی كه بر اثر شنيدن آوايی پديد می‌آيد و سالك را از خود می‌رهاند و به اسراری از غيب رهنمون می‌كند.
سما |
سلیم جواهری | محمد جعفری (قنواتی) یا سلیم جواهرفروش، از داستانهای کهن فارسی که تا چند دهۀ پیش در همۀ مناطق فارسی‌زبان رایج بوده است.
سلیمان | معصومه طالبی از پیامبران بنی‌اسرائیل که ویژگیهای او در فرهنگ و ادب کتبی و شفاهی ایران بازتاب فراوان دارد. تلفظ نام سلیمان (سل‍ 972-932 ق‌م) به زبان عبری، شلومو (به معنای پر از سلامتی) است؛
سلمانی |
سلطان جمجمه | حسن ذوالفقاری مثنوی کوتاهی در 86 بیت از سراینده‌ای به نام عطار؛ چنان‌که خود در بیتی از این مثنوی بدان اشاره کرده است: پس بیامرزی تو این عطار را / کو به نظم آورد این اشعار را.
سلطان اسحاق | اسماعیل شمس مهم‌ترین پیشوای مذهبی طریقۀ یارسان (اهل حق) که مقبره‌اش در روستای شیخان از توابع پاوه در استان کرمانشاه زیارتگاه مردم است.
سلطان ابراهیم و نوش آفرین |
سلطان ابراهیم، امامزاده | کیانوش کیانی هفت لنگ مرقد امامزاده سلطان ابراهیم، به گویش لری بختیاری «سلطون بِریم»، فرزند امام موسى کاظم (ع)، که از زیارتگاههای مقدس و مورد اعتقاد افراد ایل بختیاری و ساکنان روستاهای مجاور است.
سلطان |
سل، | فرشته بهرامی بیماری عفونی و مسری که بیشتر ریه را مبتلا می‌کند.
سگ‎دید | نازنین خلیلی پور آیین نشان‌دادن جسدِ شخص درگذشته به سگ، برای اطمینان از مرگ در دین زردشتی.
سگ | مینا سلیمی جانوری اهلی با کاربردهایی متنوع در امور نگهبانی و شکار. سگ در فرهنگ ایران باستان بسیار ارجمند بوده، اما در فرهنگ ایران اسلامی، نجس و گاهی نیز محکوم به مرگ است.
سکسکه | گلاله هنری انقباضهای پی‌درپی و غیرارادی عضلۀ دیافراگم و عضلات تنفسی بین‌دنده‌ای، که بر اثر آن، هوا به‌سرعت به درون ریه‌ها کشیده، و سبب بسته‌شدن سریع تارهای صوتی و دریچۀ واقع در بالای حنجره می‌شود و با ایجاد صدایی خاص همراه است («آشنایی ... »، بش‍‌ ؛ بردنورد، بش‍‌ ). معمولاً این صدا با سرعت و پیاپی شنیده می‌شود.
سک سک بازی |
سق سیاه |
سقز | نیره افتخاری صمغ درختی خودرو به نام وَن یا بنه از تیرۀ پسته.
سق برداشتن | اصغر کریمی عملی سنتی که بر روی کام نوزادان اعمال می‌شود و آن عبارت است از آغشتن نوک انگشت شست یا سبابه به تربت کربلا، و در درجات بعد به عسل یا خرما، نمک و جز اینها، و فشردن آن به کام نوزاد به طرف بالا، با این باور که هم سلامت نوزاد تأمین گردد، هم شیر مادر را به‌راحتی بمکد و هم در بزرگ‌سالی، کلمات را به‌خوبی ادا کند و دچ...
سقایی | اصغر کریمی از پیشه‌های سنتی برای آب‌رسانی به مردم تشنه.
سقا خوانی | حسن ذوالفقاری از آیینهای کهن عاشورایی همراه با نوحه‌سرایی دسته‌جمعی، برای یادآوری مصائب تشنه‌لبان کربلا.
سقاخانه | بابک حقیقی راد بنایی با هاله‌ای از تقدس، در معابر عمومی برای آب‌رسانی به تشنگان و یادآور بخشی از مصائب صحرای کربلا.
سفره و سفره‌آرایی | ملیحه کرباسیان سفره در لغت به معنی پارچه‌ای که می‌گسترند تا روی آن خوردنی و نوشیدنی قرار دهند (معین، نفیسی، ذیل واژه) و سفره‌آرایی هنرِ چیدن غذا بر سفره است.
سفره نذری | ملیحه کرباسیان نذری که با مراسمی خاص ادا می‌شود و انواع گوناگون دارد. نذر، نوعی مبادله با جهان مینوی و نیروهای فوق طبیعی است (همایون‌سپهر، 9).
سفرنامه نویسی درباره ایران | طهمورث ساجدی گزارش سفر که به‌طور عمده از سدۀ 10 ق / 16 م رایج شد.
سفر | ریحانه جمالی هنجنی جابه‌جایی انسان به خارج از جامعه برای تجارت یا تفریح و نه برای انجام کارهای روزمره. واژه‌های سیاحت و گردش هم در موارد بسیار به جای سفر به کار می‌رود.
سفال و سفالگری | تقی آشوری دو مفهوم مربوط به هنر کهنِ ساختن اشیاء از گل رُس ورزداده، شکل‌گرفته، پخته‌شده و بیشتر لعاب‌خورده.
سعید و میر سیف الدین بیگ | اسماعیل شمس داستانی عاشقانه به زبان کردی سورانی با ترکیبی از نظم و نثر که بخش منظوم آن با وزن هجایی سروده شده است.
سعدی | حسن ذوالفقاری مشرف‌الدین مصلح شیرازی، از بزرگ‌ترین شاعران و نویسندگان ایرانی که آثار ماندگارش گنجینۀ فرهنگ عامۀ عصر او ست.
سرو ابرقو |
سرو | پیمان متین از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین گیاهان اسطوره‌ای و آیینی در فرهنگ ایرانی. سرو درختی است از راستۀ بازدانگان و از تیرۀ مخروطیان که برگهای سوزنی و همیشه‌سبز دارد؛
سرند |
سرنا، سفرنامه | پیمان متین یا آدمها و آیینها در ایران، عنوان گزارش سفر کارلا سرنا، نویسنده و جهانگرد ایتالیاییِ سدۀ 19 م / 13 ق، به ایران در دورۀ ناصرالدین شاه.
سرنا | علی مسعودی نیا سازی محلی و کهن از گروه آلات موسیقی بادی دوزبانه. این ساز در بیشتر نقاط روستایی ایران، معمولاً با ساز کوبـه‌ای دهـل نواختـه می‌شود (حـدادی، 305).

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام